Çelikler Holding'e büyük ikramiye vurdu

Çelikler Holding'e, 2024 yılının büyük ikramiyesi vurdu. Hükümete yakınlığı ile bilinen Çelikler Holding, başta enerji ve maden olmak üzere farklı sektörlerde faaliyet gösteriyor.

Çelikler Holding bünyesinde Seyitömer, Tunçbilek ve Orhaneli ile Afşin-Elbistan A termik santralları bulunuyor. Seyitömer, Tunçbilek ve Orhaneli santrallarını özelleştirmeden devraldı.

Depremin vurduğu Kahramanmaraş'ta bulunan yerli kömürle çalışan Afşin-Elbistan A Santralı'nın ise çok çarpıcı bir özelleştirme öyküsü var.

Kime niyet kime kısmet

Devletin sahibi olduğu Afşin-Elbistan A Santralı'nın 8 Aralık 1994’te, Tansu Çiller'in başbakanlığını yaptığı hükümet döneminde Bakanlar Kurulunca alınan bir kararla 20 yıllığına işletme hakkı devri (İHD) yoluyla Vural Erbilgin’e ait ERG-Avusturyalı Verbund ortaklığına devredilmesi öngörüldü.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile ERG-Verbund Elektrik arasında imzalanan imtiyaz sözleşmesi, 15 Aralık 1999 tarihinde dönemin Enerji Bakanı Cumhur Ersümer'in onayıyla yürürlüğe girdi.
İmtiyaz sözleşmesi kapsamında yapılacak devir işlemini, “kamu yararı”na aykırı bulan o zamanki adıyla TEAŞ (devletin sahip olduğu santralları işleten bugünkü adıyla EÜAŞ), sözleşmede yer alan bazı maddelerin değiştirilmesi için devreye girdi. Sözleşmeyi imzalamaktan kaçındı.

Karşı dava

ERG-Verbund, Enerji Bakanlığı’na karşı dava açarak, imtiyaz sözleşmesi doğrultusunda devir sözleşmesinin imzalanmasını istedi. Danıştay 10'uncu Dairesi, 2004 yılında davayı sonuçlandırarak, Afşin-Elbistan A’nın 20 yıllığına ERG-Verbund Elektrik Üretim ve Ticaret AŞ'ye devredilmesi yönünde bir karar aldı. Bu karara itiraz edildi. Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, 3 Mayıs 2007’de devri öngören kararı onadı.

Çelikler sürprizi

Bu aşamada sürpriz bir gelişme yaşandı. ERG-Verbund, 2018 yılında Çelikler Grubu ile görüşmelere başladı.

2018 yılının sonunda, Afşin Elbistan A Termik Santralı ve Afşin-Elbistan Linyitleri (AEL) Kömür İşletmesi, Çelikler Grubu’na 20 yıllığına işletme hakkı devri yöntemiyle devredildi.

Alım garantisi

Devlet, santralda üretilen elektrik için eşi benzeri görülmemiş tutarda alım garantisi verdi. Santralda üretilen her kilovatsaat elektrik için ilk üç yıl 16-17 dolar/sent ödendi. İzleyen yıllarda da birim elektrik fiyatının kademeli olarak düşmesi kararlaştırıldı. 20 yıllık ortalama birim elektrik fiyatı 8.35 sent olarak hesaplandı.

Çelikler Holding'in sözleşme gereğince Afşin-Elbistan A Santralı'nı rehabilite etme, çevre yatırımlarını (baca gazı arıtma tesisi) yapma ve 700 megavat (her biri 350 megavat) da iki ünite inşa etmesi gerekiyordu. Sözleşmede, ilk ünitenin 2023 yılında hizmete alınması öngörüldü. İkinci ünitenin de bir yıl sonra 2024 yılında hizmete alınması karara bağlandı.

Yatırım yapılmadı

Çelikler Holding, sattığı her birim elektrik üzerinden parasını peşin olarak almasına karşın her biri 350 megavat olan iki yeni üniteyle ilgili yatırımı öngörülen sürede yapmadı. Bırakın ikinciyi, 2023 yılında hizmete alınması gereken birinci ünite bile ortada yok.
Enerji yönetimi, Afşin Elbistan A'nın işletmesini devralan Çelikler Holding hakkında sözleşmede yer alan taahhütlerini yerine getirmediği için hukuki bir süreç başlattı mı? Bir yaptırım söz konusu oldu mu

Hayır...

Peki, bu arada ne oldu?

Çelikler Holding, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın kapısını çaldı. Güvenilir kaynaklara göre Çelikler Holding, kovid-19 salgınını ve 6 Şubat'ta meydana gelen depremi gerekçe göstererek, bu gelişmeler nedeniyle yatırımın yapılamadığını öne sürdü. Çelikler, bu konuların “mücbir sebep” sayılmasını istedi.
Enerji kaynakları, kısa süre önce Çelikler Holding'le yatırım ve elektrik üretimi konularında mutabakatın sağlandığını söyledi. Kaynaklar, yeni mutabakatla ilgili ayrıntı vermedi.

Sektör kaynaklarına göre Çelikler Holding'e taahhüt ettiği yatırımları gerçekleştirmesi için 4 yıllık ek süre daha tanındı. Yeni koşullara uygun da üretim planlaması yapıldı.

Çelikler Holding, taahhüt etmesine karşın bu yatırımı yapmadı. İkinci hakkında bu yatırımı yapıp yapmayacağını ise (güçlü kuşkular var) hep birlikte göreceğiz.

Bu süreci yakından takip etmeyi sürdüreceğiz.